litera ef • jaargang 23 • nummer 3 • maart 2009 • 19. DOOR DANIEL GOUDENA.
RECENSIE. Het diner is de nieuwe roman van Herman Koch, die voor zijn ...
RECENSIE DOOR DANIEL GOUDENA
Het diner
H
et diner is de nieuwe roman van Herman Koch, die voor zijn schrijverschap bekendheid verwierf als een van de makers van humorissche programma Jiskefet. Naast schrijver van romans als Red ons, Maria Montanelli en Eten met Emma, is hij ook columnist. Pas uitgekomen staat zijn nieuwe boek inmiddels op nummer een op de lijst van de best verkochte boeken. Volgens de flaptekst is het verhaal vergelijkbaar met dat van de film Festen. Dat beloo wat. Het boek beschrij een avond in een restaurant en bestaat uit de delen ‘Aperief’, ‘Voorgerecht’, ‘Hoofdgerecht’, ‘Nagerecht’, ‘Digesef’ en ‘Fooi’. Hoofdpersoon Paul en zijn vrouw eten samen met de broer van Paul Serge en zijn vrouw Babee. Serge is een belangrijk policus en staat op het punt tot minister-president verkozen te worden. Aanvankelijk lijkt er niets aan de hand, behalve dat Babee er bij binnenkomst uit ziet alsof ze net gehuild hee. Waarschijnlijk was er een ruzie. Zeer minueus beschrij Koch alles wat er gebeurd en gezegd wordt. Paul is geen aardige man: hij gee in gedachten, soms ook hardop, af op zijn succesvolle broer. Dat Serge een vakanehuisje in Frankrijk hee, vind hij ook maar niks. In het begin van het boek is er nog ruimte voor subele, Kochiaanse, humor: Paul wil niet hetzelfde bestellen wat de rest doet, dus zit hij even later met een gerecht dat hij eigenlijk niet lust. Pas later vertelt de hoofdpersoon de afschuwelijke reden waarom ze met zijn vieren afgesproken hebben: de zoons van beide echtparen hebben een zwerver mishandeld. Dit liep uit de hand en de zwerver overleefde het niet. En alleen de twee gezinnen weten het. Als je er als lezer achterkomt wat er gebeurd is, zie je de avond in een ander licht: het gaat er vooral om wat er
niét gezegd wordt. De vraag is in hoeverre je als ouders je kinderen beschermt als deze iets vreselijks gedaan hebben. Paul vergoelijkt alles een beetje: zeer belangrijk is bijvoorbeeld volgens hem het feit dat de zwerver stonk, alsof dat een goede reden zou zijn. Hij probeert zich in zijn zoon te verplaatsen. Paul en Claire houden beide hun zoon de hand boven het hoofd. Hoe we meer over Paul te weten komen, hoe meer je gaat denken aan erfelijke factoren: hij hee af en toe zeer gewelddadige denkbeelden en sloeg Serge zelfs ooit een keer met een pan. Het diner is een roman die luchg begint, maar al snel beklemmend wordt. Het gebeurt niet vaak dat een roman tot nadenken stemt, maar hier is dat zeker het geval. Het is niet moeilijk met de hoofdpersonen mee te voelen, ondanks dat er een misdaad gepleegd is. Koch is een goed slist. Een van zijn sterke kanten is het gebruik van vergelijkingen, zoals ‘Een film die je zelf behoorlijk goed vindt door je eigen, oudere broer een meesterwerk horen noemen, is net zoiets als de gebruikte kleren van die broer te moeten dragen: de gebruikte kleren die de oudere broer inmiddels te klein zijn, maar vanuit jouw perspecef vooral gebrúíkt.’ Helaas komen dit soort vergelijkingen aan het begin van het boek wel heel erg veel voor. Pas later in het boek weet Koch het beter te doseren. Maar dit zijn slechts kanekeningen. Het diner is een ijzersterke roman over de dilemma’s van ouders van een ontspoord kind. Vergeleken met zijn vorige boeken maakt Het diner net iets meer los. Voor het eerst sinds zijn debuut Red ons, Maria Montanelli is er sprake van een tragiek die je raakt. Het zou mooi zijn als Koch weer eens bij Flanor langskwam. literaef • jaargang 23 • nummer 3 • maart 2009 •
19
